Menu

Genealogie van de familie Van Amelsfort

Aen de Hasselt

De Hasselt neemt in de familie een speciale plaats in, althans in mijn rechte tak. De harde bewijzen van deze tak eindigen weliswaar bij Gerit Willem van Amelvoirt (geboren tussen 1600 en 1610, overleden 1675), maar het meest waarschijnlijke is toch wel dat deze tak ook tussen 1500 en 1600 in de Hasselt heeft gewoond. Kennelijk was het daar prettig toeven, vlakbij o.a. het Kasteel van Tilburg, het Hasseltplein en de Hasseltse Kapel. In documenten uit het Oud Rechterlijk Archief Tilburg worden o.a. de Cortstraet, de Langhstraet, de Creijenvenschestraet, de Hoevenschestraet en de Roijenberch in de Hasselt in relatie met de familienaam genoemd.

De Hasselt is een van de oudste en grootste herdgangen van Tilburg. Een herdgang is een, vaak driehoekig, nederzetting van boerderijen rondom een gemeenschappelijke ruimte voor het vee. Veelal voorkomend in de omgeving van heide. De naam herdgang heeft een relatie met herder (heerde). De driehoekige vorm hangt samen met de mogelijkheid om het vee in een hoek te drijven om het daar te kunnen beetpakken. In Noord-Brabant komen veel herdgangen voor, die daar ook bekend staan onder de naam Frankische Driehoek. De oudste herdgangen in Tilburg waren met zandwegen en akkerpaden met elkaar verbonden en lagen aan de rand van de Schijve (een uitgestrekt akkergebied in het centrum). Overige herdgangen of woonkernen zouden later als lintbebouwing ontstaan langs de verbindingswegen tussen de oude herdgangen. Zo is Klein-Hasselt ontstaan langs de verbindingsweg tussen de Hasselt en de Veldhoven. Hoeven is ontstaan langs de verbindingsweg tussen de Hasselt en de Reit.


Hasseltse kapel

De Hasseltse kapel is waarschijnlijk rond 1530 gesticht in de Hasselt. Hoewel de Hasselt een van de grotere herdgangen was, is het toch opmerkelijk dat zo'n kleine gemeenschap van enkele honderden mensen een kapel sticht en door de eeuwen heen onderhoudt. De toren met klok had ook een functie bij brand e.d. Na de Tachtigjarige Oorlog heeft de kapel ongeveer 100 jaar leeg gestaan en is vervolgens ongeveer 50 jaar als woning gebruikt. De huurder had als belangrijkste verplichting het opwinden van het uurwerk. Met de komst van de Fransen komt er weer verandering in de situatie en wordt de kapel in 1797 in ere hersteld. De laatste restauratie heeft aan het licht gebracht dat de kapel bouwhistorisch gezien terug kan gaan tot het midden van de vijftiende eeuw, d.w.z. uit dezelfde periode als waarin het kasteel gebouwd is, zie het boekje Eeuwen en uren in de Hasseltse Kapel, van dr. F.J.M. Van Puijenbroek. Voor een beschrijving zie ook de Databank van het Meertens Instituut.

Foto: Regionaal Archief Tilburg.


Kasteel van Tilburg

Het kasteel van Tilburg staat op de plaats van de reeds in 1450 vermelde "stenen camer" aan de Hasselt. Dit betreft de oudste vorm van het kasteel waarop voortaan de Heren van Tilburg als ze in het dorp verbleven, woonden, totdat het na verscheidene verwoestingen en her- of verbouwingen in 1858 voor afbraak werd verkocht.



Familiebezittingen Hasseltstraat

In de Oorspronkelijk Aanwijzende Tafels staan in sectie H twee percelen (402 en 403) in de Hasseltschestraat op naam van Jacobus Norbertus van Amelsfoort (de tweede zoon uit het tweede huwelijk van Norbert). Jacobus is 82 jaar geworden en altijd vrijgezel gebleven. Hij heeft al zijn (half)broers en halfzussen overleefd. Hij is waarschijnlijk altijd in het ouderlijk huis blijven wonen en is daar overleden. Deze woning is een deel van het huis dat op 8 april 1715 door Cornelis Jan van Amelvoirt werd gekocht.

De percelen 648, 649, 650 en 651 in Sectie H staan op naam van zijn broer Franciscus Norbert van Amelsfoort, ruim 100 meter verder aan de andere kant van dezelfde straat, zie ook site De Hasselt voor 1832.


Familiebezittingen Langstraat

Voor 1694 woonde de rechte lijn van de familie ook in de Langstraat in de Hasselt (percelen 139, 140, 141, 142 en 143). Na de eerste huisnummering heette dit huis Hasselt 535, later Heieind 7. Wanneer zij daar zijn komen wonen is nog onduidelijk, maar waarschijnlijk voor 1600.



Deze foto van Heieind 7 is gemaakt ter gelegenheid van de 50-jarige bruiloft (9 mei 1944) van Janus de Beer (16 jan 1863-16 jun 1948) en zijn vrouw Mie Janssens (10 feb 1865-31 aug 1951). Mie Janssens was een nazaat van Nicolaas de Kok die het huis in 1805 kocht van de erfgenamen van Johannis Johannis de Cocq, een nazaat van Jan Adriaenssen de Cock die gehuwd was met Geertruij Gerrit Willems Veramelvoirt.

Deze foto is ter beschikking gesteld door Krelis Swaans (uit het archief van de Werkgroep Heemkunde "Klein-Hasselt"). Krelis heeft duizenden foto's over de Hasselt verzameld.


Kaart van Diederik Zijnen (1730-1768)

In 1760 is Tilburg en omgeving door Diederik Zijnen (1730-1768) op de kaart gezet, naar de opmetingen van de landmeter Daniel Verhoeven, verricht in 1732, zie ook Gemeente Archief van Tilburg. De kaart geeft dus de situatie weer zoals die was in 1732, precies 100 jaar voor het bovenstaande minuutplan gemaakt werd. Hieronder is een van die kaarten afgebeeld. Deze kaart is ook zodanig gedraaid dat de bovenkant op het noorden ligt.



Het Hasseltplein is hierop duidelijk te herkennen. Het is een knooppunt van wegen. De Hasseltse Kapel is rechts onder het Hasseltplein te vinden. De genoemde Cortstraet (vanaf het Hasseltplein naar het westen), de Hoevensche Straet (vanaf het Hasseltplein, naar het zuiden), de Creijenvenschestraet (vanaf het Hasseltplein, naar het noorden), de Langhstraet (vanaf het Hasseltplein, naar het noorwesten), de Hasseltschestraat (vanaf het Hasseltplein, naar het zuidoosten) en het kasteel (rechtsonder met de blauw ingekleurde slotgracht er om heen) in het gebied wat Klein Hasselt genoemd wordt. Op de kaart staat aangegeven waar de rechte lijn gewoond heeft.


Zoeken in website: Genealogie van de familie Van Amelsfort